Sezon ogórkowy, czyli o literackiej karierze ogórka

Znowu nastał ogórkowy sezon. A co to takiego? Według "Słownika frazeologicznego języka polskiego" Stanisława Skorupki: „okres letniego zastoju w pracy, w życiu kulturalnym miasta itp.” "Wielki słownik języka polskiego PAN" rozszerza definicję: „okres letniego, trwającego w trakcie wakacji, zastoju w życiu kulturalnym, społecznym i politycznym”. Zatem w mediach goszczą głównie informacje o aktualnych cenach owoców i warzyw. My jednak potraktujemy ten okres poważnie i przypomnimy kilka literackich ogórków.

Najpierw klasycy. Mikołaj Rej z "Żywotem człowieka poczciwego" (część „Rok na cztery części rozdzielon”):

„To sobie z oną rozkoszą nasiejesz ziółek potrzebnych, rzodkiewek, sałatek, rzeżuszek, nasadzisz maluneczków, ogóreczków. I majoranik, i szałwijka, i ine ziółka, wszystko to nic nie wadzi.”

i Adam Mickiewicz, który wspomniał zielone warzywo w "Panu Tadeuszu" (Księga II. „Zamek”):

„Pod płotem wąskie, długie, wypukłe pagórki,
Bez drzew, krzewów i kwiatów: ogród na ogórki.
Pięknie wyrosły; liściem wielkim, rozłożystym,
Okryły grzędy jakby kobiercem fałdzistym.
Pośrodku szła dziewczyna w bieliznę ubrana (…).
Pan Hrabia zachwycony tak cudnym widokiem
Stał cicho. (…)
Zbudził Hrabiego szelest na plecach i skroni;
Był to bernardyn, kwestarz Robak, a miał w dłoni
Podniesione do góry węzłowate sznurki:
Ogórków chcesz Waść - krzyknął - oto masz ogórki!
Wara, panie, od szkody; na tutejszej grzędzie
Nie dla Waszeci owoc, nic z tego nie będzie.”

Kolejny twórca - Konstanty Ildefons Gałczyński - napisał chyba najbardziej znany wiersz o tej tematyce - "Dlaczego ogórek nie śpiewa":

"Jeśli ogórek nie śpiewa,
i to o żadnej porze,
to widać z woli nieba
prawdopodobnie nie może. (...)"

Może jeszcze wiersz-piosenka? "Ogórek, ogórek zielony" (słowa: Dorota Gellner, muzyka: Jarosław Kukulski):

"Ogórek, ogórek, ogórek,
Zielony ma garniturek,
I czapkę i sandały,
Zielony, zielony jest cały. (...)"

Nie brak ogórków we współczesnej prozie, np. "Plaża w słoiku po kiszonych ogórkach" Joanny Fabickiej (sygn. 178941)... W literaturze dla dzieci, np. "4 1/2 przyjaciela i tajemnica siódmego ogórka" Joachima Friedricha i " Jurek, ogórek, kiełbasa i sznurek czyli Uciekająca wizja nowych rolek i na kim naprawdę można polegać" Marii Szarf...

Suplement? Owszem! Czy wiesz, że ogórek pojawia się nie tylko w polskiej literaturze? Czytamy o nim m.in. w jednym największych i najstarszych teksów kultury - w "Biblii". I to aż dwukrotnie. W "Księdze Liczb" - w narzekaniach ludu wędrującego po pustyni:

„Wspominamy ryby, któreśmy darmo jedli w Egipcie, ogórki, melony, pory, cebulę i czosnek. Tymczasem tu giniemy, pozbawieni tego wszystkiego. Oczy nasze nie widzą nic poza manną.” (Lb 11, 5-6)

i w "Księdze Barucha" - w zapowiedzi niewoli babilońskiej i zaleceniach, jak w czasie jej trwania postępować:

„Jak straszydło na grządce ogórkowej, które niczego nie strzeże, tacy są ich bogowie drewniani, pozłacani i posrebrzani.” (Ba 6, 69)

Tak, ogórek jest w literaturze reprezentowany wszechstronnie i godnie.

Źródło fot. Pixabay.com

Między „Początkiem” (Szczypiorskiego) a „Końcówką” (Becketta) – część 2

Początek lipca. Dobra pora na drugą część zabawy. Oto pierwsze i ostatnie zdania z najsławniejszych utworów epickich.

Literatura powszechna

1.„Brakował mu cal – może dwa – do sześciu stóp wzrostu, był potężnie zbudowany, a gdy szedł prosto na kogoś, patrząc nieruchomo spode łba, z pochylonymi nieco plecami i wysuniętą głową, przypominał nacierającego byka.”
„Czuje to sam; mówi często: „Trzeba będzie wkrótce opuścić to wszystko… opuścić” – i smutnym ruchem ręki wskazuje na swoje motyle.”

2.„Było to w środku lata.”
„Czy z tych śmiertelnych zapasów, z gorączkowej orgii, która wokół ciebie zapala teraz dżdżyste niebo wieczorne, zrodzi się również kiedyś miłość?”

3."Czy mogę zaproponować panu swoje usługi, jeśli nie wyda się to panu natręctwem?"
"Na szczęście!"

4.„Czy sam zostanę bohaterem niniejszej powieści czy miejsce to zajmie kto inny, następne rozstrzygną stronice.”
„Nigdy już, nigdy!”

5.“Czy udałoby mi się spotkać Magę?”
„- Poczekaj, aż dopalę.”

6.„Dolina rzeki Salinas znajduje się w północnej Kalifornii.”
„Oczy zamknęły mu się i zasnął.”

7.„Leżał płasko na pokrytej brunatnym igliwiem leśnej ziemi, brodę miał opartą na skrzyżowanych rękach, a wysoko nad nim szumiał wiatr w koronach sosen.”
„Czuł, jak serce mu bije o pokrytą igliwiem leśną ziemię.”

8.„Miasteczko Verrieres może uchodzić za jedno z najładniejszych we Franche-Comté.”
„Nie próbowała targnąć się na swoje życie, ale w trzy dni po śmierci Juliana umarła, uściskawszy dzieci.”

9.„Nie spodziewam się i nie wymagam wiary dla wielce dziwnej i wielce skądinąd poufnej opowieści, którą chcę pismem utrwalić.”
„Zamurowałem potwora w mogilnej wnęce!”

10.„Odrabialiśmy lekcje, kiedy wszedł dyrektor, a za nim  n o w y  ubrany po miejsku i chłopak do posług z dużym pulpitem.”
„Ostatnio dostał order.”

11.„Ongiś w owej pięknej okolicy naszej wesołej Anglii, przez którą przepływa rzeka Don, ciągnęła się wielka puszcza pokrywająca znaczną część malowniczych wzgórz i dolin leżących między Sheffieldem a miłym miasteczkiem Doncaster.”
„Pozostało nazwisko światu dla nauki
Albo żeby je w baśniach powtarzały wnuki.”

12."Pracownia była przesycona zapachem róż, skoro zaś wietrzyk letni poruszył drzewami w ogrodzie, przez otwarte drzwi wnikała ociężała woń bzu lub wątlej pachniał głóg."
"Rozpoznali go dopiero wtedy, gdy obejrzeli pierścienie."

13.„Przysadzisty szary budynek o zaledwie trzydziestu czterech piętrach.”
„Południo-południo-zachód, południe, południowy wschód, wschód...”

14.„Trzysta trzydzieści osiem lat, sześć miesięcy i dziewiętnaście dni temu zbudziło mieszkańców Paryża głośne bicie wszystkich dzwonów w obrębie potrójnych murów otaczających Cité, Uniwersytet i Nowe Miasto.”
„Kiedy próbowano odłączyć go od szkieletu, który trzymał w uścisku, rozsypał się w proch.”

15."Urodziłem się roku Pańskiego 1632, w angielskim mieście Jorku."
"Tam to właśnie skieruję się w ostatniej mojej podróży."

16.„W końcu proboszcz stanął na kazalnicy, a parafianie podnieśli głowy.”
„Ach, to zaprawdę już ich własna sprawa.”

17.„W początku lipca, w dzień nadzwyczaj skwarny, pod wieczór pewien młodzieniec wyszedł ze swej komórki, którą odnajmował od lokatorów w zaułku S., na ulicę, i zwolna, jakby niezdecydowany, skierował się w stronę mostu K.”
„Mogło by to posłużyć za temat nowego opowiadania, ale powieść niniejsza jest skończona.”

18.„Wróciłem właśnie z wizyty mego gospodarza, sąsiada – samotnika, z którym będę musiał utrzymywać stosunki.”
„Patrzyłem na ćmy krążące wśród wrzosów i dzwonków leśnych, słuchałem miękkiego poszumu wiatru wśród traw i myślałem, że nic już chyba nie mąci spokojnego snu tym, co spoczywają w tej cichej ziemi.”

19.“Wszystkie szczęśliwe rodziny są do siebie podobne, każda nieszczęśliwa rodzina jest nieszczęśliwa na swój sposób.”
„A jednak odtąd już życie moje, całe moje życie, każda jego minuta, niezależnie od wszystkiego, co się ze mną stać może – nie tylko nie będzie bez sensu jak dawniej, ale posiędzie niezawodny sens tego dobra, które jestem mocen w nie włożyć!”

20."Ziemia więcej mówi nam o nas niż wszystkie książki."
"Tylko Duch, jeśli tchnie na glinę, może stworzyć Człowieka."

Odpowiedzi
1.Joseph Conrad, „Lord Jim”, tł. Aniela Zagórska; 2. Thomas Mann, „Czarodziejska góra” (Der Zauberberg), tł. Józef Kramsztyk, Jan Łukowski; 3. Albert Camus, "Upadek" (La chute), tł. Joanna Guze (zob. TUTAJ); 4. Charles Dickens, „David Copperfield”, tł. Wilhelmina Zyndram-Kościałkowska; 5. Julio Cortázar, „Gra w klasy” (Rayuela), tł. Zofia Chądzyńska; 6. John Steinbeck, „Na wschód od Edenu” (East of Eden), tł. Bronisław Zieliński (zob. TUTAJ); 7. Ernest Hemingway, “Komu bije dzwon” (From Whom the Bell Tolls), tł. Bronisław Zieliński; 8. Stendhal, „Czerwone i czarne” (Le Rouge et le Noir), tł. Tadeusz Boy-Żeleński; 9. Edgar Allan Poe, „Czarny kot” (The Black Cat), tł. Bolesław Leśmian; 10. Gustave Flaubert, „Pani Bovary” (Madame Bovary), tł. Aniela Micińska; 11. Walter Scott, „Ivanhoe”, tł. Teresa Tatarkiewicz (TUTAJ); 12. Oscar Wilde, "Portret Doriana Graya" (The Picture of Dorian Gray), tł. Kazimierz Czachowski; 13. Aldous Huxley, „Nowy wspaniały świat” (Brave New World), tł. Bogdan Baran; 14. Victor Hugo, “Katedra Marii Panny w Paryżu” (Notre-Dame de Paris), tł. Hanna Szumańska-Gross; 15. Daniel Defoe, "Robinson Crusoe", tł. Franciszek Mirandola; 16. Selma Lagerlöf, „Gösta Berling” (Gösta Berlinga saga), tł. Franciszek Mirandola (zob. TUTAJ); 17. Fiodor Dostojewski, „Zbrodnia i kara” (Prestuplenje i nakazanje), tł. Andrzej Jastrzębiec-Kozłowski (zob. TUTAJ); 18. Emily Brontë, „Wichrowe Wzgórza” (Wuthering Heights), tł. Janina Sujkowska; 19. Lew Tołstoj, „Anna Karenina”, tł. Kazimiera Iłłakowiczówna; 20. Antoine de Saint-Exupéry, "Ziemia, planeta ludzi" (Terre des Hommes), tł. Wiera i Zbigniew Bieńkowscy.