poniedziałek, 13 marca 2017

Rycerze, awanturnicy, kochankowie, naukowcy, mnisi…, czyli literackie portrety mężczyzn (cz. 2)

Ci, którzy cierpieli

... Z różnych powodów, na przykład choroby (Idiota Fiodora Dostojewskiego, Czarodziejska góra Thomasa Manna, Ptasiek Williama Whartona),
... ułomności, powodującej ludzkie odrzucenie (Quasiomodo z Katedry Marii Panny w Paryżu Victora Hugo),
... samotności - przymusowej (bo związanej z chorobą: Wieża Gustawa Herlinga-Grudzińskiego) i wybranej (Ludzie bezdomni Stefana Żeromskiego),
... rozłąki, oddalenia od wszystkiego, co kochali (Latarnik Sienkiewicza),
... wojny, nieludzkich systemów politycznych (Sól ziemi Józefa Wittlina, Jeden dzień Iwana Denisowicza oraz Archipelag GUŁag Aleksandra Sołżenicyna, Doktor Żywago Borisa Pasternaka, Wszystko płynie Wasilija Grossmana),
... w sposób niezawiniony (Księga Hioba, Mąż Boleści, Iz 53,10-12 - Chrystus, Mt 26, 47-27,49=Mk 14,43-15,37=Łk 22,47-23,46=J 18-19).
Źródło
Filozofowie. Naukowcy. Odkrywcy i wynalazcy

Zamknięci w swych pracowniach lub uczelniach. Usiłujący odgadnąć odwieczne tajemnice. Czasem zmagający się z biedą, niezrozumieniem, także... własną pychą. Na przykład zdający sobie sprawę z potęgi, jaką daje wiedza (kapłani z Faraona Bolesława Prusa). Na przykład Mistrz Polikarp z De Morte Prologus. Na przykład Faust. Najbardziej znane jego oblicze przedstawił Johann W. Goethe, ale w literaturze jest ich sporo. Genialny kapitan Nemo (20 000 mil podmorskiej żeglugi Juliusza Verne'a). Geist, Ochocki, Szuman z Lalki Prusa. Naukowcy bezwiednie dzierżący w dłoniach klucze do furtki, po której uchyleniu można wejść w rzeczywistość skutkującą nieobliczalną katastrofą (Golem Gustava Meyrinka, Frankenstein Mary Shelley, Doktor Jekyll i Pan Hyde Roberta L. Stevensona, Fizycy Friedricha Dürrenmatta, Wyspa doktora Moreau Herberta G. Wellsa). Wreszcie ci, którzy granicę człowieczeństwa przekroczyli, stając się ślepymi narzędziami ideologii (Doktor Spanner - w zbiorze Medaliony Zofii Nałkowskiej).
Źródło
Przyjaciele

Uff, ciężkie, przygnębiające są niektóre książki o naukowcach. Może więc temat przyjemniejszy? Mężczyźni jako przyjaciele. Piękne, szkolne lektury o chłopcach i młodzieńcach. Pierwszy z nich przybył prosto... z kosmosu, czyli Mały Książę Antoine'a de Saint-Exupery'ego. Po nim następują wspaniałe postaci z Chłopców z Placu Broni Ferenca Molnara i Kamieni na szaniec Aleksandra Kamińskiego. "Dorosłe", prawdziwie wzruszające, męskie przyjaźni, to więź Dawida z Jonatanem (1 Sm 20), Achillesa i Patroklosa (Iliada Homera), Ignacego Rzeckiego ze Stanisławem Wokulskim (Lalka Prusa), "niedokończona", niedopowiedziana przyjaźń Rieux i Tarrou (Dżuma Alberta Camusa). Oczywiście, nie możemy zapomnieć o Trzech Muszkieterach (właściwie - czterech, bo D'Artagnan na stałe do nich dołączył) Alexandra Dumasa i barwnych bohaterach Trylogii Sienkiewicza.


Bracia

Mitologiczni Romulus i Remus, Kastor i Polluks. Biblijni Kain i Abel (Rdz 4,1-16), Jakub i Ezaw (Rdz 25,19-34 i nast.), Józef i jego bracia (Rdz 37 i nast.)... Nie pominiemy Braci Karamazow, wielkiej powieści Fiodora Dostojewskiego. Ze współcześniejszej literatury - dwa pokolenia braci z Na wschód od Edenu Johna Steinbecka. "Dobry" Rudi i "zły" Wesley z Pogody dla bogaczy (Rich Man, poor Man) Irvinga Shawa i ten sam schemat w Kane i Abel Jeffrey'a Archera. I czterej "chłopcy" ze skalistej Skandynawii, czyli Bracia z Olsoya Olava Duuna.
Źródło
Kapłani, zakonnicy, mnisi, pastorzy

To także spora literacka galeria. Są księża (lub zakonnicy) pokorni (Pamiętnik wiejskiego proboszcza Georgesa Bernanosa, Ład serca Jerzego Andrzejewskiego, ks. Kazuro z Szatana z siódmej klasy Kornela Makuszyńskiego, ks. Piotr z III części Dziadów Mickiewicza) i noszący w sobie rany, np. nałogi (Noc iguany Tennessee Williamsa). Nieustannie ścigani przez uosobione Zło (Pod słońcem szatana Bernanosa) i muszący rozwiązać niełatwe dylematy moralne (Kościół w Skaryszewie Jarosława Iwaszkiewicza). Przechodzący wielką metamofrozę (Panneloux z Dżumy Camusa) i występni (Klątwa Stanisława Wyspiańskiego, Ptaki ciernistych krzewów Colleen  McCullough). Zaangażowani - jak serialowy Ojciec Mateusz - w rozwiązywanie zagadek kryminalnych (Przygody księdza Browna Gilberta Keitha Chestertona). Zabawni (Don Camillo Giovanniego Guareschi'ego). Wizjonerzy (Ksiądz Marek Słowackiego). Święci (biskup Benvenuto Myriel z Nędzników Hugo, ks. Kordecki z Potopu Sienkiewicza).

Mnisi prawosławni. Świątobliwy starzec Zosima z Braci Karamazow Dostojewskiego i Trzej starcy Lwa Tołstoja. Ale także grzeszący rzekomą pokorą Ojciec Sergiusz (Tołstoja), która przywiedzie go do upadku.

Pastorzy. Surowa postać narratora z Symfonii Pastoralnej André Gide'a, bohaterowie powieści Jane Austen czy Daphne de Maurier (Jamaica Inn). Ojciec tytułowej Córki proboszcza George'a Orwella i przyszły ojciec z Morderstwa na plebanii Agathy Christie. Dwie opozycyjne postaci pastorów (jeden już nieżyjący) z Pollyanny Eleanor Porter. Wystarczy?!
(Dokończenie, czyli Kochankowie. Uwodziciele. Narzeczeni. Mężowie. Ojcowie. Teściowie. Ludzie pracy. Mężczyźni na bakier z prawem - w poniedziałek, 20 marca).

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz